Het grote zien in kleine dingen

“Het is vandaag zondag”, zegt de man van begin vijftig. Ik zit aan de hoge tafel met een kartonnen bekertje koffie. “Dan hoef ik straks niet af te wassen”, zegt de broer van de man die ik ophaal om naar de Korsakov-afdeling te brengen. Johan is er klaar voor, al heeft hij geen idee wat de dag hem zal brengen. Hij weet dat hij zijn ID-kaart moet meenemen en dit pasje wordt meerdere malen tevoorschijn getoverd en gelukkig ook weer goed opgeborgen.

Johan woont samen met zijn broer in een klein dorpje waar iedereen elkaar kent. Johan kent ook iedereen, maar voor zijn valpartij en een bezoek aan het ziekenhuis, heeft niemand alarm geslagen over Johan. Het drinken is ongetwijfeld bekend bij iedereen, het geheugenprobleem betwijfel ik. Het is er wel, want Johan woont nog bij zijn ouders en twee broers in de ouderlijke woning. De broer woont alleen met Johan en is de afgelopen anderhalve week na de ziekenhuisopname mantelzorger geweest.

“Het is zondag”, zegt Johan nadat ik twee keer heb gezegd dat het donderdag is. Johan verwacht dat het op zondagochtend rustig op de weg is. Daarom is Johan toch verbaasd dat er al zoveel mensen op pad zijn. We rijden langs een bedrijf waar Johan, zo zegt hij, gister nog was geweest met de vrachtauto. Het bedrijf ligt er verlaten bij. Als we door een middelgroot dorp rijden waar de kerk een centrale rol speelt, merkt Johan op dat er aan de weg gewerkt wordt. “Dat had ik hier niet verwacht”, zegt hij. Ook de groenvoorziening is actief. We zien jongeren met zware bepakking op de rug hun weg door het bos maken. “Ze zijn niet op weg naar school”, merkt hij wijs op. “Zondagsschool zeker.”

Tijdens de uur durende autorit piept het alarm wel tien keer als Johan de gordel los klikt om te kijken of hij zijn ID-kaart bij zich heeft. Elke keer vindt hij hem uiteindelijk op dezelfde plek in een doosje in de linker zak aan de voorkant van zijn jas. Hij begint standaard te zoeken aan de rechter binnenkant. Bij opname wordt door de psycholoog gevraagd welke dag het is. “Maandag”, zegt Johan heel resoluut. Korsakov is een triest ziektebeeld, want iemand wordt nooit meer wie hij was. Een aangetast kortetermijngeheugen blijft. Toch komt het voor dat iemand met de diagnose zich alleen wel redt, terwijl het advies was om beschermd te gaan wonen. Theo is hier een voorbeeld van.

Theo ging naar huis en de broer, ook hier een broer in beeld, zou voor hem gaan zorgen. Broer liet die zorg al snel voor wat het was. Theo weigerde bemoeienis en wilde al helemaal geen wekelijkse begeleiding. Samen met een GGD ’er in de wijk blijf ik Theo bezoeken. Positief en erg helpend in alles is dat Theo niet meer drinkt. Theo heeft na een aantal jaren zijn draai gevonden. Hij heeft zich neergelegd dat hij niet meer kan werken. Hij woont buitenaf en heeft een groot erf. Dus er is altijd wat te doen. Hij heeft zichzelf een vaste structuur aangemeten. Elke dag gaat hij fietsen of een stuk lopen. Toeren met de auto mag hij ook graag doen. Niet langer dan een uur want dan is hij zo stijf geworden dat hij de auto niet meer uit kan komen.

Sinds een week woont Theo niet meer alleen. Hij heeft een jong poesje gevonden in een sloot en mee naar huis genomen. Heel vertederend vond ik de rij bakjes voor de kachel. Eentje met kattenbrokjes die Theo bij een buurman had opgehaald. Bakje water, en eentje met melk. Een schoteltje met de afgekloven karbonade van Theo en een bolletje wol voor als het poesje wilde gaan spelen. Een kattenbak met grind en een doos met een handdoek erin om in te slapen.

Aandoenlijk waren de woorden van Theo, toen hij op zijn stramme knieën zat om het poesje voor het eerst te aaien: “Nu is Theo niet meer alleen”.