‘Niet praten maar juist doen en ervaren’

Vaktherapie in de verslavingzorg

Vaktherapie is een andere manier van behandelen van psychosociale en psychiatrische problematiek. Niet praten, maar juist doen en ervaren staan daarbij centraal. Dit kan bijvoorbeeld via een rollenspel, muziek, dans, bewegingsoefeningen, sport, spelen, tekenen of houtbewerking.

Marjan Helmich, beeldend vaktherapeut en Eva de Jager, psychomotorisch therapeut zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de vaktherapie in de Intensieve Behandelkliniek in Zutphen. Marjan: ‘Essentie van ons werk is contact maken en mensen in beweging krijgen, met iemand die dat niet wil op een plek waar iemand niet wil zijn; want 80% van deze cliënten wordt gedwongen opgenomen met een CM of ZM. En daar zit de kracht van vaktherapie; wij proberen aan te sluiten bij de persoonlijkheid, mogelijkheden en behoeften van de cliënt. Niet alleen door te praten, maar vooral non-verbaal met verschillende laagdrempelige werkvormen en materialen. Personen met een verslaving staan vaak bekend om hun vermijdingsgedrag. Daarom zijn we altijd aan het zoeken naar wat cliënten wel willen en kunnen en daarbij proberen wij aan te sluiten.’

Eva: ‘Je moet ook niet vergeten dat onze cliënten uit een periode komen van ernstig gebruik waardoor hun wereld heel klein is geworden. Hier gaan ze pas voor het eerst na lange tijd weer voelen. Ons aanbod is laagdrempelig en gaat altijd door. Ik geef bijvoorbeeld ochtendgym waarbij we insteken op een niveau die iedereen aankan en van daaruit bouwen we het niveau in bewegingsplezier, conditie en mogelijkheden op. Cliënten zijn het contact met hun lichaam veelal kwijtgeraakt. Signaleren van eigen lichaamssignalen als warm/koud, spanning/ontspanning, rust/onrust, dat staat als eerste centraal in de PMT.’

‘Met onze therapie proberen we situaties bijvoorbeeld heel concreet te maken wat anders ongrijpbaar blijft’, vertelt Marjan. ‘Bijvoorbeeld door een client twee collages te laten maken met foto’s van zijn eigen leven erin verwerkt. Een collage hoe het leven er over 5 jaar uit zou zien als hij stopt met gebruik en een andere collage hoe het leven eruit zou zien als hij doorgaat met gebruik. Het visualiseren en zichtbaar maken helpt de cliënt, ook vanuit krachtwerk, bij zijn/haar herstel en het motiveert tot verandering.’

De cliënt staat bij ons altijd centraal: wat is passend en haalbaar?

‘We krijgen hier veel vrijheid en ruimte om onze behandeling vorm te geven. De cliënt staat daarbij altijd centraal: wat is passend en haalbaar? In de zomerperiode bijvoorbeeld is veel van de vaste staf afwezig. Dan moeten we uitkijken dat de verveling niet toeslaat bij onze cliënten want dat kan een trigger voor een terugval zijn. Wij hebben daarvoor samen een activeringsprogramma opgezet, met programmaboekjes en posters. Elke dag bieden we workshops aan waar cliënten dan aan deel kunnen nemen.’

‘Ook staan we voor innovatie’, aldus Eva. ‘Zo hebben we afgelopen jaar het Crisis Signaleringsplan in Beeld gelanceerd. Dit is een ontwikkeling die vanuit de praktijk is ontstaan en een samenwerking tussen PMT, Beeldende therapie en het bestaande CSP. Het is gebleken dat de cliënt hier veel voordelen van heeft en dat is voor ons het belangrijkste. Dat collega’s dit ook waarderen en dit uitspreken werkt voor ons als duo dubbel motiverend!’